ZDZISŁAWA PLUTA

Pani Zdzisława, najmłodsza z pięciorga rodzeństwa,wspominając tamten czas uśmiecha się jak opowiada o spotkaniach wigilijnych w gronie nie tylko najbliższych ( czasami przy stole wigilijnym zasiadało nawet trzydzieści osób z rodziny) ale zaraz po tym uśmiech znika z twarzy jak opowiada o wigiliach w czasach okupacji hitlerowskiej. Nasi rodzice składając życzenia i dzieląc się opłatkiem żywili nadzieję że za rok będziemy już żyć bez strachu.Czasami odwiedzał nas oficer niemiecki, ( mój tata znał język niemiecki) i opowiadał o swojej rodzinie o dzieciach. Pamiętam że kiedyś dał mi pieniążek, za który kupiłam w sklepie kisiel.Niestety, jak się pózniej okazało, ten ,,dobry niemiec " został zastrzelony na ulicy Polnej w Białaczowie. Potrawy wigilijne składały się z produktów pochodzących z własnego gospodarstwa. Sporadycznie, na stole pojawiała się jakaś ryba. Najczęściej na stole w tamtym czasie była kasza z sosem makowym, kluski z kompotem z suszu, kapusta z grochem, pierogi z kapustą i grzybami. Mamusia słodziła kompot czy sos makowy tzw melasą z buraków cukrowych.Pózniej melasę cukrową zastąpiła sacharyna.Rarytasem na stole był tzw ,,piszczyk" czyli śledz w zalewie octowej, z dodatkiem cebuli i mlecza z tegoż właśnie śledzia. Radosnym czasem w adwencie było robienie zabawek na choinkę. Robiliśmy ze słomy słoneczka, pajacyki, gwiazdki. Z papieru sklejaliśmy łańcuch. Choinka, przyniesiona przez tatusia, oznaczała że nadszedł dla nas dzieci czas radosny. Wspólnie z rodzeństwem w wigilię ubieraliśmy choinkę w nasze zabawki. Wieszaliśmy jabłka, orzechy, ciastka. Na choince w czas wieczerzy, zapalano naturalne, małe świeczki, umieszczone w specjalnych korytkach choinkowych. Nie było w tamtym czasie prądu. Przy lampach naftowych a pózniej karbitowych czas świąt bożonarodzeniowych wyglądał kolorowo, radośnie a przede wszystkim rodzinnie.

Każdego roku, w okresie przedświątecznym, publikujemy wspomnienia mieszkańców naszej gminy, którzy z perspektywy własnych przeżyć, opowiadają jak wyglądały wigilie i Święta Bożego Narodzenia. W każdym wspominaniu tamtych trudnych, nie tylko dla jednostek, ale także dla rodzin chwil, przebija się przez kąciki ust każdego rozmówcy, moment radości, swoistego szczęścia czy poczucia spełnienia się.
Naszej dzisiejszej sędziwej wiekowo rozmówczyni,przyszło żyć w czasach przed wybuchem II wojny, w okresie okupacji hitlerowskiej, siermiężnego socjalizmu, by w końcu doczekać spokojnej starości w dzisiejszych czasach.

MARIANNA ŁUKASIK




,, Z racji swego wieku, wiele wspomnień już się zatarło w mojej głowie. Przedwojenne święta kojarzą mi się z biedą . Tak, nie ze skromnością ale biedą. Na stole wigilijnym było to co obrodziło w małym gospodarstwie rodziców. I jak to przed świętami, na nas dzieciach spoczywały obowiązki związane z porządkami w domu i ubieranie choinki. W tamtych czasach nie było jeszcze elektryfikacji, więc na choince paliły się małe świeczki a w domu lampy naftowe. W czasie okupacji święta mało się różniły, za to były przesiąknięte strachem z jednej strony i nadzieją z drugiej. Po wojnie było już inaczej, radośniej. W tym okresie przed świętami, same przygotowania rozpoczynały się dość wcześnie, ponieważ starannie gromadzono niektóre składniki do potraw wigilijnych. W kuchni zaczynał panować gwar. Tradycja nakazywała, oprócz przyozdobienia drzewka iglastego, położyć pod obrusem sianko i gdzieś w chacie snopek nie młóconego zboża. Pierwsze miało symbolizować ubogą stajenkę, drugie zwiastować bogate żniwa. Po jakimś czasie doprowadzono do Białaczowa elektryfikacje i była to dodatkowa radość. Takie to były czasy. Potrawy wigilijne w tym czasie to groch z kapustą, pierogi z grzybami, kompot z suszonych jabłek i śliwek, barszcz wigilijny z grzybów, placki. To wszystko robiliśmy wspólnie. Pózniej na stole były także ryby. Tradycyjnie zmówiliśmy modlitwę i podzieliliśmy się opłatkiem. Pasterka obowiązkowa. Pamiętam jak mrozne i śnieżne były tamte święta. Jak szliśmy na pasterkę to mróz skrzypiał pod nogami.


Z bohaterkami, tamtych trudnych do życia czasach, rozmawiał Zbigniew Szpoton.
A może czytelnicy zechcą się podzielić swoimi wspomnieniami na temat wigilii i świąt. Zapraszam.

Zbigniew Szpoton